Giấy Bạc Con Công

□ Khoa học xác quyết ếch nhái chỉ sống ở môi trường có điều kiện sinh thái trong lành.

Mùa mưa năm ấy kéo về làng Sài Thị sớm. Nước lũ từ trên thượng nguồn đỏ đặc mầu máu thông thốc đổ xuống cuồn cuộn nổi hằn đường vẩy lưng như đôi rồng vờn châu trên nóc đình làng thờ Đức Thánh Trần. Cuộn xoáy theo dòng nước lũ nhấp nhô xếp lớp, người làng đếm được cả nghìn cây khô, nhìn như con gái dang rộng chân, xòe những nhánh cây vướng toàn sợi tóc rối đen. Lý trưởng Hai Thoan cúi xuống, nhúng đầu ngón tay vào làn nước đỏ đục. Thoang thoảng trong làn gió oi nồng đầu mùa mưa, Hai Thoan ngửi tinh mùi máu. Mùi máu tanh nồng nặc xoáy tròn khoang mũi. Hai Thoan lờm lợm cổ họng, người bỗng dưng xây xẩm như muốn ói... Hai Thoan quay người, bước thoăn thoắt đi thẳng tới nhà cụ Nghè Nguyễn Hoạch, tiên chỉ và cũng là khoa mục khét tiếng nguyên cả phủ Khoái Châu, bởi cụ Nghè đã từng đỗ thủ khoa trường Thanh năm hăm hai, tiến sĩ năm hăm sáu, được thăng Tri Phủ Khoái Châu năm hăm chín tuổi. Nghe Lý trưởng hỏi ý, cụ Nghè đăm chiêu nhìn ra sông Cái nói tóc vướng rối nhánh cây là dây huyết nhĩ, chỉ thấy mọc trên đầu thượng nguồn, thường khi còn sống, mầu đỏ, chết đi, dây hóa đen. Nhưng, lạ quá, cụ lẩm bẩm, cây mộc có dáng con gái nằm ngửa đưa ngực lên trời như thế thì chưa từng nghe ai nói qua.

Điềm trời tiếp tục xầm xập đổ xuống làng Sài, tuần sau nối tiếp cây con gái là cây thuồng luồng. Cây thuồng luồng to bành, vồng cuồn cuộn nổi u bắp thịt như những người tá điền làm việc cho cơ ngơi nhà cụ Bá Tiên. Thân cây nổi vẩy mốc meo nhìn như thuồng luồng từng nổi trên sông Cái, bị người làng lưới bắt, giết đi lấy máu tế Đức Thánh. Không thâm trầm như cây con gái, cây thuồng luồng vừa trôi theo dòng nước đục mầu máu vừa hục hặc vừa ngóc ngóc đầu, thoạt nhìn tưởng như thuồng luồng hồng hộc đớp mồi.

Vụ lúa tháng Mười Hai năm ngoái, cả làng trúng mùa, thóc chất đầy kho. Rơm mang về, người làng chất đống, nhà nghèo lấy rơm đun bếp, nhà giàu tưới nước cấy nấm, ăn không hết phơi khô. Nhưng đặc biệt làng Sài Thị từ bao lâu rồi vẫn khét tiếng bởi những con ếch thịt trắng tinh, mỡ bám theo lườn vàng ươm như mỡ gà. Dân gian lâu nay vẫn nức tiếng đồn, "Ếch làng Sài, gái làng Cao". Gái Cao Xá nổi tiếng, bởi Cao Xá đã từng tiến kinh hơn mười cô thiếu nữ. Riêng ếch Sài Thị, tháng Giêng, Sài Thị chuẩn bị ăn Tết, ếch mẹ ếch con từ ao hồ nhảy lên bờ nấp dưới ụ rơm. Người làng lật lên, chộp được cả nghìn con ếch vàng tươi to bằng hai bàn tay tá điền bụm lại. Ếch Sài Thị lột da, rửa nước giếng cuối làng, ướp sả Sài Thị, nướng trên rơm rạ của làng Sài mùi thơm thông thốc bao tử. Tiếng đồn ếch Sài Thị bay xa xuống tới tận kinh đô. Người Huế có dịp ra Bắc hà, bận chi thì bận cũng phải tạt ngang mua cho bằng được mấy gói ếch nướng sả Sài Thị mang về làm quà cho người nhà.

Nhưng, năm ngoái, thật là bất ngờ, ếch không về nữa. Người làng quen lệ cúi xuống tay lật rơm, tay kia vồ ếch, nhưng chỉ ôm gọn vào lòng hai bàn tay những con rắn to nhỉnh bằng đôi đũa, mà lại là rắn lục xanh, độc nhất trong các loại rắn. Đã có người bị rắn mổ, lết chưa được dăm bước đã sùi bọt mép vật lăn ra ngay cửa bếp, thi thể người chết xanh lét mầu da. Riêng tượng Đức Thánh cưỡi ngựa cao lớn tay cầm gươm dài chỉ thẳng về phương Bắc từ bao lâu vẫn đứng uy nghi trên bệ thờ, sáng hôm đó thằng Mão, mõ làng như thường lệ vô đình quét dọn, nó bỗng hét to như người phải bỏng, mặt xanh ngoen ngoét như người gặp ma. Mõ làng ba chân bốn cẳng phóng chạy tới nhà Lý trưởng Hai Thoan báo tin dữ, tiếng chân hốt hoảng khua động đá sỏi dội vang cả làng. Nhiều người nhốn nháo nhìn theo. Nhiều bước chân trên đê dừng lại. Lý trưởng và dân làng hiếu kỳ chạy tới, đẩy cửa bước vào. Cả làng ú ớ nhìn rắn lục xanh đầu tam giác đeo lủng lẳng trên cây gươm của Đức Thánh. Rắn chui vào bộ áo giáp đúc bằng đồng. Rắn cuốn quanh đôi hia, rắn bò vào miệng, rắn chui vào mũi. Toàn thân Đức Thánh tinh là những rắn. Nguyên cả bệ thờ nhớt nháp nước rãi. Mùi tanh tưởi nồng nặc tô nhờn nhợn bầu không khí nhỏ bé của ngôi chánh điện. Đàn ông đàn bà uạ mửa ói ra từng vũng nhơn nhớt xanh. Có người hốt hoảng chỉ về hướng đông, mặt trời đỏ ối đang vặn mình đổi sắc biến sang mầu hồng, rồi trắng xanh, sau cùng đậm đặc một mầu xanh lè; vừng đông tái xám xanh ngoen ngoét như người hết máu chuyển động xoay tròn, rồi bỗng dưng xoay tít chong chóng bổ thẳng xuống đất. Người người trong làng hét to bỏ chạy tán loạn!



oOo

Sông Cái từ trên thượng nguồn đổ xuống tới phủ Khoái Châu cong cong uốn khúc tạo nên miếng đất rồng vàng. Làng Cao Xá nằm ngay cổ rồng, cho nên gái Cao Xá cổ cao trắng ngần. Làng Sài Thị nối tiếp theo sau, nằm ngay bụng rồng. Cho nên ngoài ếch nướng sả, làng Sài Thị còn đứng nhất phủ Khoái Châu với mười cây nhãn tiến vua đã hơn cả trăm tuổi. Dọc theo bờ đê, mười cây nhãn đứng đều tăm tắp, vươn cao, thẳng hàng, xếp lớp, thoạt mới nhìn trông giống như tượng mười người lính thú đứng chầu trước cửa đình Đức Thánh, cũng xòe rộng nón thú, cũng hai chân đứng chụm, cũng áo lính thú mầu xanh. Nhưng trong khi lính thú quanh năm suốt tháng vận áo xanh, hằng năm tới mùa, nhãn tiến vua thay áo lính thú, khoác vào mầu vàng vương giả, bởi chi chít như tổ ong trên cành cây là những trái nhãn vàng ươm to bằng đầu ngón chân cái, thịt dầy ngọt lịm ôm chặt hạt nhãn nhỏ như đầu tăm.

Chiều tà ngày hôm đó, trong khi mặt trời xanh lục mầu rắn độc hấp hối chết lịm nơi đường chân trời, ngay dưới gốc cây nhãn tiến vua thứ ba, người làng nhìn thấy hai bóng người đong đưa theo ánh nắng chiều quái lạ. Bóng lớn ngần ngừ cất tiếng,

— Hội làng tối qua vui nhá...

— Ứ ừ, ở đâu ra mà hội với họp.

Bị cô gái tóc bỏ đuôi gà hấm hứ, người tá điền mặt bỗng chảy thuỗng dài cứ như đỉa dính phải vôi. Cô gái cười hi hí, ngưng nhai cọng cỏ gà, nhìn ra ngoài cánh đồng miệng nói trống không,

— Mà, mà... sao biết?

— Thì con Tỉu nó nói chứ còn ai?

— Lại cái con Tỉu, cái miệng thèo lẻo. Lần tới nó qua bên nhà, có van lạy cũng không cho nước cám lợn nữa...

Thìn dẫy lên như người phải bỏng,

— Thôi, thôi, đằng ấy cho tớ xin. Nó mà không có nước cám lợn mang về, bu mắng chết!

Tối qua giỗ Đức Thánh. Cả làng kéo đi xem hội. Đoài đã hẹn với Tỉu ở gốc cây nhãn tiến vua. Đoài khoác vào người váy lụa Hà Nam thâm nâu, ra gốc nhãn đứng đợi, sớm lắm. Đợi thiu cả nồi bánh đúc lạc Đoài mới thấy Tỉu thủng thẳng bước tới. Thấy Tỉu đi một mình, mặt Đoài ủ dột như nhà có tang. Tỉu bật cười khanh khách, "Đúng là cái mặt mê giai nhé!" Đoài lườm, "Đồ nỡm!" Tỉu nắm tay Đoài kéo tới, "Thôi, nào, mình đi, ông Thìn phải ở nhà nấu cám lợn, cãi lời u, u đánh cho tuốt xác."

Đoài cắn đôi môi cắn chỉ, ngước nhìn Thìn,

— Đằng ấy có chuyện gì không mà gọi tớ ra đây. Nói nhanh nhanh đi, kẻo người làng nom thấy bây giờ.

Thìn làm mặt lì,

— Sợ gì, cho họ thấy luôn.

Đoàn lườm, da mặt ửng đỏ,

— Thôi đi ông tướng, đừng có nói nhảm.

Thìn bắt chéo mười ngón tay thô tháp vào nhau, vặn vẹo lung tung như người dở hơi, rồi bỗng dưng đổi ý bẻ bão từng ngón kêu rôm rốp. Cuối cùng Thìn cũng bật miệng nói được mấy câu trơn tru như rắn bò vào lỗ,

— Có chuyện gì đâu, thì mấy ngày rồi không nhìn thấy...

Đoài đỏ mặt, đôi mắt đen đậm như tô than cúi xuống, ngón chân di di nát bét chùm cỏ lông gà. Thấp thoáng xa xa trên bờ đê, Đoài thấy bóng Tỉu đang bước tới. Đoài đẩy Thìn ra xa,

— Thôi, phải đi về đây...

Thìn giơ tay ra nắm lấy bàn tay Đoài. Tay con gái thơm hương ngọt ngào mùi lúa non, mềm mại như lụa Hà Nam. Đoài đỏ mặt giật tay lại. Thìn cũng ngượng ngùng, kéo tay về, nói chữa thẹn,

— Ơ kià, đang nói chuyện vui... Sao lại đòi về?

Đoài chỉ ngón tay,

— Cái Tỉu nó ra kiếm ông tướng kia kià...

Thìn gắt gỏng,

— Kệ nó...

Đoài cười tí toáy, da con gái hồng căng căng, răng ngọc trắng tinh đều tăm tắp,

— Kệ nó... Nhưng có dám kệ u hay không?

Thìn mặt chĩu nặng. Đoài ngưng cười, giọng tự nhiên ngắt quãng như người lên cơn hen,

— Thôi về đi! Bu mới nói tối hôm qua...

Thìn nóng nảy,

— Bu nói gì?

Đoài cười, da trắng con gái ửng đỏ như xôi gấc,

— Thì còn nói cái gì! Bu nói bảo nó, bảo cái thằng Thìn đó, nhờ người sang đánh tiếng...

Thìn trợn mắt,

— Có thật không?...

Đoài nói ngay,

— Không! Em không nói giỡn chơi...

Tiếng em bật ra bất ngờ không dự đoán, Đoài ngượng chín cả người, ngậm nhai nát cọng cỏ gà. Thìn đứng đó ngớ ngẩn như người dở hơi. Tiếng em ngọt ngào lần đầu tiên bật ra từ cửa miệng Đoài thơm tho, ngọt lịm như nhãn tiến vua. Thìn làm bạo, đưa tay ra nắm lấy bàn tay con gái. Thìn nghe tiếng tim đập thình thịch như trống làng ngày giỗ Đức Thánh. Đoài người nóng ran như ngồi lửa than. Đoài ngượng ngùng quay người bước đi, Thìn gọi giật lại,

— Gượm hẵng...

Thìn thò tay vào túi quần, lục lọi tìm kiếm, lôi ra trong người vật gì nhìn như tờ giấy,

— Này, cầm lấy cái này, cất đi đi...

Đoài cúi xuống nhìn miệng rú lên,

— Bạc con công! Chết, ở đâu ra một đống của như thế này!

...

(Xin xem tiếp trong tập truyện ÔNG GIÁO BÁN MẮM sắp xuất bản năm 2021.)

□ Nguyễn Trung Tây